Domun (1999-07-03)

Gure ume garaian udazkeneroko errituala zen Domun delakoa. Asia eta Afrikako pobreentzat biltzen ei zen dirua eta hor zehar ibiltzen ginen txinatar edo afrikar baten burua irudikatzen zuen itsulapiko batekin eskean. Ilusio handiz ekiten genion umeok lanari munduko gosea pairatzen laguntzen genuelakoan.
Domuna ekarri dizkidate gogora Budapesten burutu berri den Zientziari buruzko Mundu-konferentziaren inguruan plazaratu diren datu batzuek. Zientzian eta teknologian ere garapen bidean dauden herrien limosnaren menpe bizi direla azaltzen baitute datuok.
Zientzia eta teknologiari barne-produktu gordinaren zein zati esleitzen zaion erreparatzen badiogu, nabarmena da lehen eta beste munduen arteko leizea. Gu airos gabiltza munduko batez bestekoaren gainetik (% 1,4 hau berau), planetako estatu gehienak ez dira BPGren % 0,3ra iristen. Zientzia eta teknologiarako diruak huskeria dira Latinamerikan, Saharatik Hegoalderako Afrikan, Asiako Hegoekialdean edo herri arabiarretan. Bidenabar, gu euskaldunok askoz hobeto bagabiltza ere, % 1,2 baino ez da gure gaurko egoera.
Garapen bidean dauden herrietan zientzia eta teknologian inbertitzen den diru-kopuruaren urritasuna bezain inportantea –eta, aldi berean, kezkagarriagoa– diru horien jatorria da. Diruak herri horren beraren aberastasunetik sortu beharko litzateke. Ez da hori kasua. Garapen teknologikoan inbertitzen den diruaren % 60 baino gehiago atzerriko kredituetan edo diru-laguntzetan du jatorria. Ugandak du marka: % 98. Menpekotasun erabatekoa ekartzen du horrek. Menpekotasun horrek noski erro historikoak ditu, kolonialismoaren garaian sustraituak. Mekanismo berak lan egiten du. Atzerriko diruak ez du bertako zientzi eta teknologi sarea indartzen, iraunarazi baino ez du egiten. Aski da zientzialari- eta teknologo-elitea sortzeko, gero garai bateko metropoliak zurgatuko duena lehen esklaboekin edo eskulanarekin egiten zuen antzera. Datua: 1992an Afrikan 20 bat mila zientzialari eta injineru bakarrik ei zegoen, munduko guztien % 0,36.
Budapesteko konferentziari buruzko informazio gehiagorako webgune hauetara jo dezakezue: www.unesco.org eta helix.nature.com/wcs