Dioxina (1999-06-12)

Kimikariok 2,3,7,8-tetrakloro-p-dioxina esaten diogu orain arteko ospetsuenari edo TCDD laburtzeko; komunikabideek dioxina. Dioxinek, hala ere, konposatu-familia ugaria osatzen dute.
Konposatu kuriosoa dioxina: hainbat intsektiziden produkzioko albo-produktua da eta material klorodun askoren errekuntzan sorturikoa. Sodio zianuroa baino 100.000 bider pozointsuagoa, teratogenoa (fetoengan malformazioen sortzailea), kantzerigenoa eta larruazaleko narritadura larraiak (kloroaknea) eragiten ditu. Italian utzi zituen arrasto mingarriak duela hogeita bi urte (Seveso, 1977). Belgikan berri gaur egun. Gure dioxina ala besteren bat, baina?
Asaldatuta dabilkigu iritzi publikoa. Arrazoi osoa du. Dioxinaz kontaminatutako pentsuen auzia ez baita ahuntzaren gau erdiko eztula. Guztiok egin diogu gure buruari galde: jan al dut nik Belgikako haragirik azken aldian? Eta erantzunik zuzenik ez dugu. Auskaloren hegalpean babestu behar dugu.
Zer jaten dugun ba al dakigu? Supermerkatuko apaletatik plastikoan bilduta hartzen dugun okelaren atzean zer dago? Auzoko betiko harakinari erosten dioguna fidagarriago al da? Hor dabilzkit galderak buruan eta ez naiz arrapostua ematera ausartzen. Beste kezka batzuk etortzen zaizkit trumilka behi eroen sindromea edo koltza-olioaren iruzurra.
Janaridenden apalak elikagi eta jakiz mukuru bete ditugu. Urrutitik ekarritako janari exotikoak gure baserrietako azekin nahasian. Non aukeratua bai. Zeren kontura? Teknolgiaren aurrerabideak, nekazaritza-eta abeltzaintza-sistema berrien ezarpenak hain justu, demokratizatu egin dute janarien eskaintza. Ugaritu egin dute mokaduen sorta eta merkartu aldi berean. Alabaina, arriskua ekarri dute beraiekin. Nekez kontrolatzen dugu jaten duguna. Aralarko axuria jaten ari garen ustean, Zeelanda Berrikoa zerbitzatu digute jatetxean merkeagoa delako edo; negurik hotzenean tomateak eta letxuak ditugu platerean…
'Orain belazerik gabe hazi liteke ganadua' dio nire baserritar ezagun batek. Hori posible egin du teknologiak eta onerakoa izan daiteke baldin eta teknologiaren eta naturaren artean oreka-puntua aurkitzen badugu. Bestela, pozoitzearen mamuak dantza egingo du berriz ere.